با پیشرفت علم، راه های تولید غذا هر روز وارد مرحله جدیدی می شود به گونه ای که با حذف روش های سنتی و تلفیق تکنولوژی های مدرن با نیازهای نوین بشر، امروزه انواع و اقسام گیاهان مصرفی را می توان تولید کرد در حالی که امکان وقوع چنین تحولی در گذشته فقط در قالب رویایی دست نیافتنی محصور می ماند؛ مثلا تا چند دهه پیش، تولید محصولی مانند توت فرنگی در زمستان غیرممکن به نظر می رسید…
چکیده
با پیشرفت علم، راه های تولید غذا هر روز وارد مرحله جدیدی می شود به گونه ای که با حذف روش های سنتی و تلفیق تکنولوژی های مدرن با نیازهای نوین بشر، امروزه انواع و اقسام گیاهان مصرفی را می توان تولید کرد در حالی که امکان وقوع چنین تحولی در گذشته فقط در قالب رویایی دست نیافتنی محصور می ماند؛ مثلا تا چند دهه پیش، تولید محصولی مانند توت فرنگی در زمستان غیرممکن به نظر می رسید، اما امروزه به سادگی و تقریبا در هر شرایط آب و هوایی می توان با استفاده از سیستم های نوین کشت گلخانه ای آن را تولید کرد. از این رو، روش اخیر را می توان جزء یکی از متدهای تلفیقی نوین وموثر دانست که در حال حاضر از جایگاه ویژه ای در امر تولید غذا، افزایش سلامت جامعه، کاهش تورم، رونق کسب و کار و شاخصه های مهم اقتصادی مختلفی برخوردار است. مهم ترین مزیت تولیدات گلخانه ای این است که می توان محصول موردنظر را در مدت زمان کمتر، با کیفیت بالا و بازارپسندی در خور توجه به جامعه هدف عرضه نمود. برای تولید و پرورش تجاری گیاهان مرغوب در تمام طول سال، باید شرایط محیطی مطلوب به همراه کنترل عوامل خسارت زا نظیر باد، طوفان های ویرانگر، سرما، یخبندان و… از طریق ساختمان و عوامل موثری که گیاهان در حالت طبیعی با وجود آنها رشد پیدا می کنند را مهیا نمود. با توجه به نیاز روزافزون بازار، چه از نظر تولید گل و گیاهان زینتی و چه از نظر سبزیجات و صیفی جات خارج از فصل، این روش تولید امروزه به یکی از سود آورترین بخش های کشاورزی تبدیل شده است
مقدمه
نه تنها فیلم های پلی اتیلن و فیلمهای دیگر بلکه تمامی پوشش هایی که برای گلخانه ها استفاده می شوند باید تمامی ویژگیهای یک پوشش خوب برای گلخانه را داشته باشند ومقاومت خود را در برابر فاکتورهای محیطی و دیگر عوامل حفظ کرده و از محصولات کشت شده مراقبت به عمل بیاورند.
فیلمهای مناسب برای پوشش گلخانه ای
این یک سوال جدی و مهم برای کشاورزان و گلخانه داران می باشد که بین نیاز های خود و هزینه های کم و عملکرد مناسب آن ها مجبور به انتخابی نادرست نباشند و آنها هزینه خرید فیلم را محاسبه کرده و برای حفاظت از محصولات خود برنامه ریزی می کنند. این فیلم ها در محیط های طبیعی در طول سال قرار می گیرندو در محدوده ای در مقابل وزش باد و در نقطه ای دیگر در چند ماه از سال آب و هوایی زیر نقطه انجماد و در محدوده دیگر بمباران بی وقفه اشعه UV خورشیدی می باشد. انتخاب یک فیلم مناسب روند ساده ای نیست و باید تمامی عوامل سنجیده شود تا بیمه ای برای محصولات خود باشند.
مقاومت در برابر اشعه UV در زمستان و یا از طریق چند سال کار و خدمت آسیبی کلی به فیلم می رساند و به طور کلی فیلمها را می توان به درجات مختلف 1،2،3 تقسیم بندی کرد و نسبت به مکان جغرافیایی که در آن استفاده می شود برای دوره تقریبی از زمان باید به کار برده شوند و جایی که نور خورشید زیاد است فیلمی که برای مدت زمان 3 سال می باشد 2 سال می تواند استفاده شود و در جایی که نور خورشید در حد متوسط تابش می کند فیلم های برای مدت زمان 2 سال می تواند در طی 3 سال کارایی داشته باشد و در بسیاری از موارد دیگر استفاده از فیلم های گلخانه ای برای ماههای تابستان در صورت نداشتن تجهیزات خنک کننده انتخاب مناسبی نیست و شامل هزینه های نصب این تجهیزات می باشد. نکته اصلی که باید به خاطر داشته باشید این است که فیلم های گلخانه که برای این کار طراحی شده برای مصارف عمومی یا ساخت و ساز مناسب نیستند و به دلایل عمومی و غیر قابل پیش بینی توصیه نمی شوند.
استفاده از فیلمهای بدون تثبیت کننده UV محصولات را در معرض خطر قرار می دهد. یکی دیگر از ویژگیهای فیلم گلخانه ای چند لایه ای این است که از مواد پلی اتیلنی کوپلیمر تشکیل شده اند و کوپلیمر ها قویتر و قابل انعطاف پذیر تر از پلی اتیلن ها می باشند و در زیر به مزایای مهم آن اشاره می کنیم:
• مقاوم در برابر باد، بار برف و تگرگ
• قدرت بیشتری در برابر چین خوردگی و مقاومت بهتری در برابر جدا شدن و یا تکه تکه شدن
• در دماهای پایین تر ماندگاری بهترو قابل انعطاف پذیر تر
استفاده از فیلمهای دو جداره بالشی با ضخامت 180-220 میکرون برای گلخانه ها توصیه می شوند و در حالی که فیلم های 150 میکرون با ضخامت کمتر مناسب نیستند و محصولات را دچار خطر می سازند. استحکام فیلم ها بسیار متکی بر ضخامت می باشد به خصوص در دهانه آن (عرض فیلم) که باید بیش از 20 فوت باشد و فیلمی با ضخامت 180 میکرون قابل اطمینان تر است. و برخی از تولید کندگان برای صرفه جویی در هزینه ها پیشنهاد می کنند که لایه بیرونی با ضخامت 180 میکرون و لایه داخلی با ضخامت 150 میکرون باشد که البته در این مورد نیز چند نکته وجود دارد. ابتدا تمامی سیستمهای آلو مینیومی وگیره ها برای این اندازه طراحی نشده اند و کم شدن ضخامت کمتر از 270 میکرون ممکن است مانع ورود هوای بیشتر در بالش ها شود و دوم اینکه فیلمهای با ضخامت 180 میکرون به طور طبیعی قوی تر عمل می کنند و مقاومت در برابر همه شرایط سخت را دارا می باشند.
یکی از اشتباهات رایج در مورد فیلم های گلخانه ای این است که یک فیلم با ضخامت 180 میکرون یک برابر ونیم در مقایسه با فیلم هایی با ضخامت 150 میکرون مقاومت می کند و یک فیلم با ضخامت 300 میکرون دو برابر یک فیلم با ضخامت 150 میکرون مقاومت دارد و این درحالی است که فیلمهای با ضخامت 180 میکرون ممکن است مقاومتی دو برابر نسبت به فیلم های با ضخامت 150 میکرون در برابر اشعه UV داشته باشند. فلیم های با عمر و مقاومت بالا بستگی به مواد تثبیت کننده و پایدار کننده آن و ضخامت و قدرت فیلم دارد. فیلم های تک لایه به جزء در شرایط آب و هوای مساعد مناسب نیست و نیز از فیلم های تک لایه محکم باید استفاده شود. به عنوان مثال انقباضی که در اختلاف دما در مدت زمان شبانه روز وجود دارد ممکن است با عث شکست و یا تکه تکه شدن فیلم گردد و در این نوع فیلم ها لایه پشتیبانی هم برای محافظت نیست. در مقابل فیلم های دو جداره بالشتی که با باد پر شده اند با ضخامت 180-220 میکرون برای گلخانه ها فوق العاده مناسب و قوی است و در باد های قوی وتحت بار های برف دوام بیشتری دارند و این به خاطر ساختار خوب و محکم آنها می باشد در این ساختار هوا در داخل آنها مانند بالش عمل می کند و غشایی برای انتقال تنش از یک نقطه به بسیاری از نقاط می باشد.
در تنظیمات این فیلمهای دو جداره بالشتی، کشش نه فقط در یک منطقه بلکه در کل فیلم امتداد پیدا می کند و تنش فقط در یک لایه احساس نمی شود این توانایی انتقال تنش به اطراف، توانایی فیلم های گلخانه ای دو جداره را بیشتر می کند و آن را مستلزم یک ساختار قوی می کند.
قرار دادن فیلم
در حالی که اکثر تولید کنندگان قوانین نصب را می دانند به این صورت که اتصال لایه اول در گوشه ها و در فواصل مناسب است و لایه دوم سپس در جای خود قرار داده به طوری که هر دو لایه بر هم سوار می شوند.بستن لایه ها معمولاً در درب به پایان می رسد و در طول و یا دو طرف انجام می شود.
هنگام نصب رول فیلم ها، رول باز شده (gusseted version) طوری که در قسمت پایین تا خورده و می توان در طول نقطه اوج بسته شود و یا در طول یک ناودان بسته شده و پس از آن موجب کشیده شده و در طرف مقابل تا خورده و از پایین بسته شود.
فیلم باید به اندازه کافی کشیده شده تا از هر گونه چین خوردگی جلو گیری شود و محکم و تنگ تر بسته شود و اجازه دهیم کاملاً باد داخل آن تورم ایجاد کند و کشیده شود. اگر فیلم محکم نباشد ممکن است در یک روز گرم با عث شل شدن و آب و هوای سرد باعث پاره شدن و خرد شدن فیلم شود.
همه چیز در باره فیلم های دو جداره بالشتی
نوعی از دمنده ها (دمنده قفس سنجابی )فیلم های دو جداره را تبدیل به یک کیسه پر از هوا (بالش مانند) می کند. وقانون کلی این است که برای هر 1000 فوت مربع از منطقه بالش شده استفاده از 30/1 اسب بخار دمنده لازم است و این می تواند به بیش از یک بالش متصل شود و بالش ها نیز می توانند به هم متصل شوند و معیار نهایی فشار هوا است.
برای هدایت هوا در دو جهت ، ورق های فلزی T مانند مجرای مواد کوره استفاده می شود. در یک یا دو جهت استفاده از لوله ای با قطر 4 اینچ قابل انعطاف استفاده می شود. و بستن لوله های 4 اینچی به بالش ها به روش های مختلفی امکان پذیر است با این حال استفاده از روش هایی که به طور مستقیم جریان هوا را به سمت لایه فوقانی وارد نمی کند فیلم بهترین کارایی را دارد. دمیدن ثابت از هوا در لایه فوقانی می تواند باعث تخریب زودرس در آن نقطه شود.
برشی به شکل + در فیلم که در آن دو شکاف 4 اینچی طولانی برای اتصال مجرای هوا به لایه های پایین تر از فیلم لازم داریم. 4 زبانهء ایجاد شده می تواند مجرای هوا را احاطه کرده و آن را با یک نوار چسب بست . نوار پلاستیکی روشن مطلوب است. یک روش جایگزین یک سوراخ گرد در پلاستیک که کمی کوچکتر از قطر لوله در خارج و پیچ لوله ثابت با نوار چسب است.
ازآنجا که استفاده از هوای بیرون به ویژه در مکان های شمالی با حداقل مقدار رطوبت ودر نتیجه کاهش تراکم بین لایه های بالش را ایجاد می کند مطلوب و مورد استفاده می باشد. بنابراین فن دمنده باید در بالای دیوار سوار شود. به یاد داشته باشید که پس از آن که بالش باد شد هوا را در داخل ثابت کنید و فن فقط فشار را حفظ می کند. در شرایط سرد لایه های خارجی فیلم نزدیک به دمای هوا بیرون می شود.
هوایی که بین لایه ها هدایت می شود گرم است و در لایه داخل گرم تر هم خواهد شد و تقریباً در همان دما در داخل لایه نیز باقی می ماند. اگر لوله هوایی که در داخل بالش قرار دارد ناودانی برای جاری شدن آن قرار داده نشود خطر بارش برف بر روی آن موجب بسته شدن و خاموش شدن آن می گردد.
از آنجا که هوای بین لایه ها ثابت است آن را به منزله حریم ثابت هوا (هوا در فضای ثابت) و چنین هوایی مانند عایق عمل می کند و ارزش بالایی دارد. و این دلیل خوبی است که فشار هوا با بستن ناحیه از دمنده و ایجاد یک سوراخ در فیلم کنترل می شود. و در نهایت و با تاکید اندازه گیری فشار هوا در داخل بالش با استفاده از یک فشار سنج بسیار مهم است. فشار سنج یک دستگاه ساده برای اندازه گیری فشار هوا است که می شود آن را خریداری کرده و یا شما می توانید با یک تکه چوب و یا یک تکه پلاستیک ولوله 4/1 و یک خط کش علایم حاکم را نشانه گذاری کنید.
فشار بالای 0.3 مطلوب نیست چرا که این فیلم انعطاف پذیر است و آنها می توانند بیش از حد باد شوند. و مشکل اصلی این است که کشش فیلم باعث نازک و ضعیف تر شدن آن می گردد و فشار های زیر 0.2 تنشی به اندازه کافی بر توابع آن تحت تنش متوسط بر روی فیلم قرار می دهد و در اینجا رسم نمودار مفید است. فشار سنج های دست ساز خوب است اما برای پرورش دهندگانی که گلخانه های بزرگی دارند مناسب نیست. اندازه گیری معمول و تنظیم فشار هوا می تواند یک راه خوب برای طولانی بودن عمر فیلم باشد.
مبارزه با عناصر
دشمنان طبیعی برای یک فیلم گلخانه ای شامل اشعه UV ، گرما،باد،سرمای شدید،برف، و تگرگ می باشد و مهندسین برای طراحی فیلمهای گلخانه ای راه طولانی برای مبارزه با این دشمنان طی کرده اند با این حال برخی از راه های عملی برای پرورش دهندگان برای طولانی تر کردن عمر فیلم وجود دارد. گلخانه داران با تجربه می داند اولین چیزی که باعث شکست و خراب شدن فیلم می شود قرار گرفتن آن در سیکل چرخشی گرما و سرما است که باعث ضعیف شدن قدرت فیلم می شود و این امری طبیعی است. لایه های فیلم در طول روز تا 100 درجه فارنهایت اختلاف دما را باید تحمل کنند چرا که در طول روز گرما را جذب وآن را در شب ساطع می کنند. هنگامی که در چنین شرایط بدی و مقدار ثابتی قرار می گیرند باید قدرت بیشتری داشته باشند.
یک راه برای کاهش این تنش گرما یی این است که یک لایه از مواد منعکس کننده سفید بین ستون ها و فیلم قرار دهیم. در آنجا دماهای بالا در طول روز به میزان قابل توجهی کاهش داده (چون انرژی منعکس شده و جذب نمی شود) و برای این روند کاهش دما دو راه عملی و جود دارد از رنگ سفید و یا از نوار سفید استفاده شود. رنگ سفید در لایه قسمت افقی روی ستون ها و غیره که در تماس با فیلم می باشد به منظور کاهش تخریب است. و مطمئن با شید که اگر از رنگهای با پایه حلال استفاده کنند اجازه می دهند رنگ به طور کامل خشک شود.رنگ لاتکس نه تنها سریعتر خشک می شود بلکه حاوی حلالهای آلی که از نظر شیمیایی می توانند به فیلم آسیب برسانند نیست. نوار پلاستیکی سفید ( برخی که با حمایت فوم می باشند) گران تر می باشد اما به طور کلی آسانتر ودر کل کم هزینه تر می باشد. و مزیت دیگر آن این است که صاف بودن آن است که سایش بین لایه های فیلم ایجاد نمی کند.
دشمن دیگر برای گلخانه داران ، برف است وقتی که برف بر روی لایه بیرونی جمع می شود به آسانی از روی آن سر می خورد و این بهترین واکنش است که برف روی لایه بیرونی قرار نگیرد. برای این واکنش می توان مقداری از باد درون بالش ها را کم کنیم و از آنجا که هر دو لایه را تحت فشار قرار می دهیم و این فشار دمای داخلی را بالا می برد و در نتیجه دمای گلخانه زیادتر می شود و باعث ذوب شدن برف ها می شود و این استفاده بهینه از انرژی است و این کار را به خراب شدن و شکست فیلم و فروپاشی گلخانه ترجیح می دهیم.
برخی مواد شیمیایی مورد استفاده در گلخانه ها احتمالاً حمله می کند به HALS ((hindered amine light stabilizers بازدارنده در شفاف کننده ها و مهار کننده UV که استفاده می شود و معمولاً در صنعت ارائه می شود.
در زیر فهرستی از مواد شیمیایی یا واکنش دهنده با پلی اتیلن را نشان می دهد که باعث کاهش عمر فیلم می شود.
Captan*
Banrot*
Diazinon*
Chloropicrin
Mancozeb*
Chlorine gas
Copper sulfate
Chlorpyrifos
Chlorine bleach
Dithiocabamates
Hypochlorite swimming pool chemicals
Fluvalinate
Formetanate hydrochloride
Vinclozolin
Bromoxynil
Dienochlor*
Iprodine
Chlorothalonil*
Silver Thiosulfate
Pentachloronitrobenzene (PNCB)
Methomyl
Oxamyl
Metam-sodium
Chlormequat Chloride
Permethrin and other synthetic pyrethroids
Methyl Bromide
Sulfur
Bromine gas
*نام های تجاری استفاده شده که در آن هیچ نام عمومی برای مواد شیمیایی و یا ترکیبی از مواد شیمیایی در بر نداشته است.
لیست مواد بالا لیست کاملی از مواد شیمیایی مضر را نشان نمی دهد و تنها به مقداری از آن اکتفا می کند.
از این رو توصیه می شود برای محدود کردن تماس مواد شیمیایی با فیلم های گلخانه ای و برای جلو گیری از تخریب زودرس و کاهش عمر فیلم ها احتیاط کامل انجام شود.
روش های توصیه شده در مورد فیلم های پوشش گلخانه ای
1- تنها لایه هایی از فیلم می باشد که می تواند به اندازه کافی در برابر تنش باد و یا ضربه مقاوم باشند.بنابراین توصیه می شود که فیلمهای دو جداره بالشتی با 0.2-0.3 اینچ فشار آب که با فشار سنج اندازه گیری می شود استفاده شود و باید ازهوای بیرون برای باد کردن به دلیل درصد رطوبت آب و هوای سرد پایین تر استفاده شود. هوای باد شده باید عمود و یا تقریباً عمود در داخل فیلم به صورت مورب هدایت شود.
2- رنگ نباید به فیلم اعمال شود. که رنگ ها به منظورایجاد سایه توصیه می شوند و ترکیبات مناسبی هستند که برای سایه گلخانه ساخته شده و مورد استفاده قرار گیرند. و اگر پایه تیر ها نقاشی شده باشند باید ابتدا رنگ به طور کامل قبل از قرار دادن فیلم و تماس با آن خشک شده باشد . و در این راستا استفاده از رنگ لاتکس به جای رنگهای پایه حلال توصیه شده و رنگ کردن فیلم در بالای چوب و یا تیر فلزی پشتیبانی با یک ترکیب رنگ سفید که درجه حرارت فیلم را کاهش می دهد و به حفظ و نگهداری فیلم کمک می کند.
3- صابون و مواد شوینده باید در فیلم باقی نمانده باشد. اگرفیلم با صابون و یا مواد شوینده شسته شود بلافاصله پس از آن فیلم به خوبی و با دقت با آب شستشو داده شود.آیا صابون های حاوی روغن کاج و یا حلال های دیگر استفاده شود.
4- الف)چوب خشک شده با مواد نگهدارنده فرار (به عنوان مثال پنتا کلروفنل و کرئوزوت ) نباید در تماس با فیلم باشد. تماس با هر یک از این مواد ممکن است باعث کوتاه شدن عمر فیلم شود. ماده نگهدارنده برای فشار چوب (به عنوان مثال وولمن چوب ) برای استفاده ایمن تر است.
ب) فیلم بی رنگ نباید در قاب گلخانه ای pvc استفاده شود. استفاده از فیلم های بی رنگ بر روی سازه های pvc زندگی فیلم را کوتاه می کند.
5- فیلم باید توسط گیره و یا میخی محکم شود در غیر این صورت تضمینی نیست. در این راستا توصیه می شود که کانال های قفل آلومینیوم مورد استفاده قرار می گیرد. این فیلم ها باید در اطراف قطعه ای جدا شده پیچیده شده و یا بین دو قطعه از تکه ها قرار گیرد و باید مطمئن شویم که به اندازه کافی محکم به گلخانه بسته شده باشد. استفاده از سیستم آلومینیومی در برابر استفاده از نوار ها و اجسام برنده می باشد.
6- اگر آفت کش ها و دیگر مواد شیمیایی در داخل گلخانه استفاده شود تو صیه های زیر ارائه می شود: برای کمک به محدود کردن تماس مواد با فیلم ها و در نتیجه ماندگاری فیلم
الف)استفاده از هوای بیرون در بالش ها بین لایه های از فیلم در یک گلخانه دو جداره قرار گیرد.
ب) اگر در داخل آن هوا استفاده شود:
1-محل دریچه ورودی هوا به دمنده در قسمت بالایی گلخانه باشد. کمک خواهد کرد به جلو گیری از وارد شدن هوای مملو از آفت کش ها به دمنده
2- انحراف و خارج شدن هوا با غلضت بالای سموم بوسیله دمنده به طور مستقیم در یک منطقه کوچک می باشد و این انحراف به حذف قطرات آفت کش ها و ماندن آنها بر روی فیلم ها کمک می کند.
ج) خاموش کردن دمنده باد کننده زمانی که آفت کش ها در حال اجرا باشند اجازه می دهد که آفت کش ها قبل از شروع مجدد دمنده ها ته نشین شوند.
د) در صورت امکان استفاده از برنامه های موضعی از آفت کش ها در محصولات کشاورزی به جای مه پاش برای کاهش تماس آفت کش ها با فیلم می باشد.
ه ) اگر آفت کش ها به فیلم پاشیده شود یک راه حل این است که در اسرع وقت فیلم شسته شود و هر گونه آفت کش بر روی آن حذف شود.
عمر فیلم را طولانی تر کنیم
علاوه بر این برخی پیشنهاداتبرای بالا بردن و طولانی کردن عمر فیلم راهنمایی های دیگر وجود دارد که کمک خواهد کرد که حمله مواد شیمیایی کمتر شود.
پلی اتیلن بسیار مقاوم در برابر مواد شیمیایی (به عنوان مثال اسید muriatic در بطری های پلی اتیلن به فروش می رسد) می باشد اما نه در مقابل واکنش تمام مواد شیمیایی و مواد شیمیایی آلی بزرگترین تهدید می باشد.
1- حلالهای چوب مورد عمل قرار گرفته در تماس با فیلم های گلخانه ای قرار گرفته اند.
2- علف کش ها،آفت کش ها،قارچ کش ها وfumigants که معمولاً در گلخانه استفاده می شود ممکن است در برخی از فیلمهای گلخانه ای اثر و مقاومت در برابر نور خورشید و uv را کم کند و باید از تماس مستقیم با فیلم جلوگیری شود.
خاک و تجمع آلاینده در لایه بیرونی گلخانه ها می تواند از ورود نور مفید به داخل گلخانه جلوگیری کرده و این به خاطر استاتیک و یا چسبندگی فیلم نیست بلکه به این دلیل آلودگی ممکن است سطحی از فیلم را که در زیر میکروسکوپ دارای تورفتگی کمی و یا پاکتهایی که در آن خاک می تواند محبوس شده و یا چسبیده باشد. و لایه خارجی باید شسته شود برای باز گرداندن نور بیشتر به گیاهان و شوینده های معمولی برای تمییز کردن فیلم رضایت بخش است.
• صابون و مواد شوینده به طور کامل شسته شوند.
• آیا صابون های حاوی روغن کاج و یا حلال های دیگر استفاده شود.
